Kinh Pháp Cú (TM-NTG), Phẩm 26, Phẩm Bà La Môn - The Dhammapada, Chapter 26, The Holy Man

 

 

383. Exert yourself, O holy man! Cut off the stream (of craving), and discard sense desires. Knowing the destruction of all the conditioned things, become, O holy man, the knower of the Uncreated (Nibbana)! [26][26] "Holy man" is used as a makeshift rendering for brahmana, intended to reproduce the ambiguity of the Indian word. Originally men of spiritual stature, by the time of the Buddha the brahmans had turned into a privileged priesthood which defined itself by means of birth and lineage rather than by genuine inner sanctity. The Buddha attempted to restore to the word brahmana its original connotation by identifying the true "holy man" as the arahant, who merits the title through his own inward purity and holiness regardless of family lineage. The contrast between the two meanings is highlighted in verses 393 and 396. Those who led a contemplative life dedicated to gaining Arahantship could also be called brahmans, as in verses 383, 389, and 390.

 

(383) Bà La Môn dũng cảm lên

Đoạn trừ ái dục lụy phiền cho nhanh

Một khi thấu hiểu thân mình

Là do ngũ uẩn tạo thành mà thôi

Thân mau tận diệt rã rời

Các người liền thấy được nơi Niết Bàn.

 

 

 

384. When a holy man has reached the summit of two paths (meditative concentration and insight), he knows the truth and all his fetters fall away.

 

(384) Chính nhờ hai pháp tu thiền

Ngưng lại, quan sát, xét xem mọi bề

Bà La Môn đến bờ kia

Bao nhiêu ràng buộc dứt lìa tiêu tan

Do nơi trí tuệ rỡ ràng.

 

 

 

385. He for whom there is neither this shore nor the other shore, nor yet both, he who is free of cares and is unfettered — him do I call a holy man. [27][27] This shore: the six sense organs; the other shore: their corresponding objects; both: I-ness and my-ness.

 

(385) Không bờ này với lục căn,

Cũng không ôm giữ lục trần bờ kia

Hai bờ mau chóng thoát ly

Buông cho phiền não trôi đi nhạt nhòa

Buộc ràng dục vọng lìa xa

Như Lai gọi họ là Bà La Môn.

 

 

 

386. He who is meditative, stainless and settled, whose work is done and who is free from cankers, having reached the highest goal — him do I call a holy man.

 

(386) Siêng năng ẩn dật tu thiền

Nhiễm ô dứt bỏ, não phiền buông trôi

Tu tâm nhiệm vụ xong xuôi

Mục tiêu tối thượng tuyệt vời đạt nhanh

Bà La Môn thật xứng danh!

 

 

 

387. The sun shines by day, the moon shines by night. The warrior shines in armor, the holy man shines in meditation. But the Buddha shines resplendent all day and all night.

 

(387) Mặt trời chiếu sáng ban ngày

Mặt trăng đêm xuống tỏa đầy ánh quang

Gươm đao, nhung giáp huy hoàng

Trận tiền chiếu sáng rỡ ràng cho Vua

Bà La Môn vốn từ xưa

Hào quang chiếu sáng khi tu hành thiền,

Nhưng hào quang Phật vô biên

Ngày đêm chiếu sáng khắp miền nhân gian.

 

 

 

388. Because he has discarded evil, he is called a holy man. Because he is serene in conduct, he is called a recluse. And because he has renounced his impurities, he is called a renunciate.

 

(388) Người mà nghiệp ác dứt xa

Xứng danh tên gọi là Bà La Môn

Người mà an tịnh luôn luôn

Xứng danh tên gọi Sa Môn tu hành,

Người mà ô nhiễm diệt nhanh

Mới là một bậc thuần thành xuất gia.

 

 

 

389. One should not strike a holy man, nor should a holy man, when struck, give way to anger. Shame on him who strikes a holy man, and more shame on him who gives way to anger.

 

(389) Chớ nên đánh Bà La Môn!

Bà La Môn chớ nổi sân cùng người!

đánh người xấu hổ một hai,

Nếu người bị đánh giận hoài không nguôi

Nổi cơn sân hận mãi thôi

Mới là hổ thẹn gấp mười lần hơn.

 

 

 

390. Nothing is better for a holy man than when he holds his mind back from what is endearing. To the extent the intent to harm wears away, to that extent does suffering subside.

 

(390) Bà La Môn chẳng hận thù

Lợi này không nhỏ từ xưa vậy rồi

Khi mà luyến ái đã rời

Khi mà tâm muốn hại người đã yên

Mới mong diệt hết não phiền

Và khi đó mới xa miền khổ đau.

 

 

 

391. He who does no evil in deed, word and thought, who is restrained in these three ways — him do I call a holy man.

 

(391) Người không tạo nghiệp ác chi

Hành vi, lời nói, nghĩ suy đúng đường,

Khi thân, khẩu, ý đàng hoàng

Tự mình chế ngự, sẽ mang tốt lành

Bà La Môn thật xứng danh!

 

 

 

392. Just as a brahman priest reveres his sacrificial fire, even so should one devoutly revere the person from whom one has learned the Dhamma taught by the Buddha.

 

(392) Ai mà hướng dẫn cho ta

Hiểu thông giáo lý Phật Đà cao xa

Ta nên kính lễ thiết tha

Như người thờ lửa dòng Bà La Môn (*)

Thành tâm kính lễ lửa thần.

(*) Bà La Môn: ở đây, riêng trong câu này, chỉ giáo đồ Bà La Môn.

 

 

 

393. Not by matted hair, nor by lineage, nor by birth does one become a holy man. But he in whom truth and righteousness exist — he is pure, he is a holy man.

 

(393) Mệnh danh là Bà La Môn

Nào vì bện tóc ở luôn trên đầu

Nào vì chủng tộc mình đâu

Cũng không vì đã dựa vào nơi sinh,

Riêng ai hiểu biết thật tình

"Bốn điều Chân Lý" tâm thành nhận ra

Tinh thông "Chánh Pháp" Phật Đà

Và luôn thanh tịnh, là Bà La Môn

 

 

 

394. What is the use of your matted hair, O witless man? What of your garment of antelope's hide? Within you is the tangle (of passion); only outwardly do you cleanse yourself. [28][28] In the time of the Buddha, such ascetic practices as wearing matted hair and garments of hides were considered marks of holiness.

 

(394) Kẻ ngu bện tóc trên đầu

Da dê may áo mặc đâu ích gì,

Lòng đầy tham dục chưa lìa

Điểm trang ngoài mặt làm chi cho thừa.

 

 

 

395. The person who wears a robe made of rags, who is lean, with veins showing all over the body, and who meditates alone in the forest — him do I call a holy man.

 

(395) Ai tuy áo vá tầm thường

Ốm gầy đến lộ gân xương thân hình

Tu thiền rừng vắng một mình

Bà La Môn gọi xứng danh vô cùng.

 

 

 

396. I do not call him a holy man because of his lineage or high-born mother. If he is full of impeding attachments, he is just a supercilious man. But who is free from impediments and clinging — him do I call a holy man.

 

(396) Không vì do mẹ sinh ra

Một người được gọi là Bà La Môn

Nếu còn phiền não trong tâm

Thì người chỉ được gọi bằng tên suông,

Ai mà chướng ngại dứt luôn

Chẳng còn luyến ái vấn vương tâm mình

Bà La Môn mới xứng danh.

 

 

 

397. He who, having cut off all fetters, trembles no more, who has overcome all attachments and is emancipated — him do I call a holy man.

 

(397) Ai mà dứt hết não phiền

Từng phen lèo lái, xích xiềng thân ta

Bao cơn sợ hãi vượt qua

Chẳng còn dính mắc, lìa xa buộc ràng

Bà La Môn xứng tên vàng.

 

 

 

398. He who has cut off the thong (of hatred), the band (of craving), and the rope (of false views), together with the appurtenances (latent evil tendencies), he who has removed the crossbar (of ignorance) and is enlightened — him do I call a holy man.

 

(398) Bỏ đai da sân hận đi

Bỏ cương luyến ái chớ hề vấn vương

Bỏ dây tà kiến lầm đường

Bỏ đồ phụ thuộc buộc ràng quẩn quanh

Bỏ đi cây trục vô minh

"Bốn điều Chân Lý" thật tình hiểu ra

Con người giác ngộ tiến xa

Xứng danh tên gọi là Bà La Môn.

 

 

 

399. He who without resentment endures abuse, beating and punishment; whose power, real might, is patience — him do I call a holy man.

 

(399) Ai không tức giận với người

Chịu lời khiển trách, đòn roi, phạt hình

Lấy điều nhẫn nhục lặng thinh

Làm quân lực bảo vệ mình một bên

Bà La Môn thật xứng tên.

 

 

 

400. He who is free from anger, is devout, virtuous, without craving, self-subdued and bears his final body — him do I call a holy man.

 

(400) Ai không nóng giận với người

Chu toàn bổn phận, sống đời trang nghiêm

Không tham ái, biết tự kiềm

Xác thân hiện tại trở nên cuối cùng

Luân hồi sinh tử chẳng còn

Bà La Môn gọi tên không sai gì.

 

 

 

401. Like water on a lotus leaf, or a mustard seed on the point of a needle, he who does not cling to sensual pleasures — him do I call a holy man.

 

(401) Người mà ái dục thoát ly

Không còn đắm nhiễm chút gì dài lâu

Tựa như giọt nước trôi mau

Chẳng còn dính lại trên tàu lá sen

Hay hột cải đặt đầu kim

Không còn dính lại ở trên được nào,

Bà La Môn xứng danh sao!

 

 

 

402. He who in this very life realizes for himself the end of suffering, who has laid aside the burden and become emancipated — him do I call a holy man.

 

(402) Ai tu ở thế gian này

Tự mình giác ngộ được ngay đạo mầu

Diệt trừ hết mọi khổ đau

Thân tâm nặng gánh bỏ mau bên đường

Để rồi siêu thoát nhẹ nhàng

Bà La Môn thật vô vàn xứng danh.

 

 

 

403. He who has profound knowledge, who is wise, skilled in discerning the right or wrong path, and has reached the highest goal — him do I call a holy man.

 

(403) Người nào trí tuệ sâu xa

Nhận chân đường chánh, nẻo tà phân minh

Mục tiêu tối thượng đạt thành

Bà La Môn thật xứng danh vô cùng.

 

 

 

404. He who holds aloof from householders and ascetics alike, and wanders about with no fixed abode and but few wants — him do I call a holy man.

 

(404) Ai mà không thích kết thân

Với người thế tục hay hàng xuất gia

Lang thang đơn độc, không nhà

Không còn ham muốn thiết tha dục tình

Bà La Môn thật xứng danh.

 

 

 

405. He who has renounced violence towards all living beings, weak or strong, who neither kills nor causes others to kill — him do I call a holy man.

 

(405) Ai không dao gậy bạo hành

Trong khi tiếp xúc chúng sinh ở đời

Dù người mạnh, yếu vậy thôi

Không gây thương tổn hay đòi sát sinh

Bà La Môn thật xứng danh.

 

 

 

406. He who is friendly amidst the hostile, peaceful amidst the violent, and unattached amidst the attached — him do I call a holy man.

 

(406) Tỏ ra thân thiết chân tình

Giữa người thù nghịch quanh mình gần xa,

Tỏ ra thiện chí ôn hòa

Với người tính khí thật là hung hăng,

Không còn luyến ái vương mang

Bên người cố chấp buộc ràng vây quanh,

Bà La Môn thật xứng danh.

 

 

 

407. He whose lust and hatred, pride and hypocrisy have fallen off like a mustard seed from the point of a needle — him do I call a holy man.

 

(407) Người mà phủi sạch tham lam

Và bao sân hận, kiêu căng, tỵ hiềm

Không còn bám lại gây phiền,

Tựa như hột cải đặt trên kim này

Mũi kim giữ cải khó thay,

Bà La Môn thật xứng ngay tên người.

 

 

 

408. He who utters gentle, instructive and truthful words, who imprecates none — him do I call a holy man.

 

(408) Nói lời êm dịu, ôn hòa

Lại thêm lợi ích, thật thà mãi thôi

Không hề xúc phạm đến ai

Bà La Môn gọi tên người xứng sao!

 

 

 

409. He who in this world takes nothing that is not given to him, be it long or short, small or big, good or bad — him do I call a holy man.

 

(409) Thế gian hễ cứ một ai

Không hề lấy vật mà người không cho

Dài hay ngắn, nhỏ hay to

Dù tốt hay xấu, dù hư hay lành

Bà La Môn thật xứng danh.

 

 

 

410. He who wants nothing of either this world or the next, who is desire-free and emancipated — him do I call a holy man.

 

(410) Dù đời này hay đời sau

Người không dục vọng khát khao chút gì

Dễ dàng siêu thoát mọi bề

Bà La Môn gọi tên thì xứng sao.

 

 

 

411. He who has no attachment, who through perfect knowledge is free from doubts and has plunged into the Deathless — him do I call a holy man.

 

(411) Người nào tham ái dứt luôn

Do nhờ có trí không còn nghi nan

Đã mau chứng ngộ đạo vàng

Niềm vui bất tử Niết Bàn tiến nhanh

Bà La Môn thật xứng danh.

 

 

 

412. He who in this world has transcended the ties of both merit and demerit, who is sorrowless, stainless and pure — him do I call a holy man.

 

(412) Những người sống ở đời này

Hai điều thiện, ác vượt ngay qua rồi

Chẳng còn ràng buộc tâm người

Chẳng còn phiền muộn rối bời vây quanh

Không ô nhiễm, rất tịnh thanh

Bà La Môn thật xứng danh gọi người.

 

 

 

413. He, who, like the moon, is spotless and pure, serene and clear, who has destroyed the delight in existence — him do I call a holy man.

 

(413) Người nhơ bẩn phủi sạch rồi

Như trăng vằng vặc sáng ngời trong đêm

Rất thanh tịnh, rất lặng yên

Diệt trừ ái dục quẩn bên hại mình

Bà Là Môn thật xứng danh.

 

 

 

414. He who, having traversed this miry, perilous and delusive round of existence, has crossed over and reached the other shore; who is meditative, calm, free from doubt, and, clinging to nothing, has attained to Nibbana — him do I call a holy man.

 

(414) Vũng lầy tham ái tránh xa

Con đường dục vọng vượt qua được rồi,

Si mê u tối đã rời

Thoát ra khỏi biển luân hồi cuồng quay,

Bờ kia thiền định sang ngay,

Rũ mau nghi hoặc vương đầy trước kia

Người không bám víu điều chi

Dặm trường hoàn tất nẻo đi Niết Bàn

Bà La Môn xứng tên vàng.

 

 

 

415. He who, having abandoned sensual pleasures, has renounced the household life and become a homeless one; has destroyed both sensual desire and continued existence — him do I call a holy man.

 

(415) Ở trên cõi thế gian này

Người nào dục lạc bỏ ngay chẳng màng

Khước từ đời sống trần gian

Lìa nơi nhà cửa, nhập hàng xuất gia

Ngăn dục lạc tái sinh ra

Như Lai gọi họ là Bà La Môn.

 

 

 

416. He who, having abandoned craving, has renounced the household life and become a homeless one, has destroyed both craving and continued existence — him do I call a holy man.

 

(416) Ở trên cõi thế gian này

Người nào ái dục bỏ ngay chẳng màng

Khước từ đời sống trần gian

Lìa nơi nhà cửa, nhập hàng xuất gia

Ngăn ái dục tái sinh ra

Như Lai gọi họ là Bà La Môn.

 

 

 

417. He who, casting off human bonds and transcending heavenly ties, is wholly delivered of all bondages — him do I call a holy man.

 

(417) Xa lìa trói buộc nhân gian,

Vượt qua trói buộc trên hàng trời cao,

Buộc ràng giải thoát hết mau

Bà La Môn thật tên đâu xứng bằng.

 

 

 

418. He who, having cast off likes and dislikes, has become tranquil, is rid of the substrata of existence and like a hero has conquered all the worlds — him do I call a holy man.

 

(418) Bỏ điều ưa ghét một bên

Nhiễm ô chẳng vướng, thản nhiên nhìn đời

Thế gian ngũ uẩn thắng rồi

Kiên trì, cố gắng, con người đáng khen

Bà La Môn thật xứng tên.

 

 

 

419. He who in every way knows the death and rebirth of all beings, and is totally detached, blessed and enlightened — him do I call a holy man.

 

(419) Người nào hiểu rõ chúng sinh

Sinh ra, hoại diệt quẩn quanh thế nào

Để rồi khéo vượt qua mau

Một khi giác ngộ, xa đâu Niết Bàn

Bà La Môn xứng tên vàng.

 

 

 

420. He whose track no gods, no angels, no humans trace, the arahant who has destroyed all cankers — him do I call a holy man.

 

(420) Ai mà sau lúc qua đời

Dù chư thiên hoặc loài người khắp nơi

Hay chúng sinh ở cõi trời

Không hay biết họ về nơi chốn nào,

Họ là bậc đáng tự hào

Nhiễm ô, dục vọng diệt bao lâu rồi

Chẳng còn sinh tử luân hồi

Bà La Môn xứng tên người biết bao!

 

 

 

421. He who clings to nothing of the past, present and future, who has no attachment and holds on to nothing — him do I call a holy man.

 

(421) Người không bám víu vật chi

Dù trong quá khứ hay về tương lai

Hoặc trong hiện tại lúc này

Chẳng ham nắm giữ trong tay chút gì

Bà La Môn xứng tên chi.

 

 

 

422. He, the Noble, the Excellent, the Heroic, the Great Sage, the Conqueror, the Passionless, the Pure, the Enlightened one — him do I call a holy man.

 

(422) Như trâu dũng mãnh đầu đàn

Chẳng hề sợ hãi trong tâm điều gì

Anh hùng, cao thượng kể chi

Bao nhiêu dục vọng xấu kia đã rời

Rửa đi ô nhiễm sạch rồi

Sáng bừng giác ngộ hướng nơi Niết Bàn

Bà La Môn xứng tên vàng.

 

 

 

423. He who knows his former births, who sees heaven and hell, who has reached the end of births and attained to the perfection of insight, the sage who has reached the summit of spiritual excellence — him do I call a holy man.

 

(423) Thánh hiền không chỉ thấy rành

Cuộc đời quá khứ của mình mà thôi,

Thấy thêm nhàn nhã cảnh trời

Thấy luôn cõi khổ nơi nơi đọa đầy,

Tử sinh chấm dứt đời này,

Tự mình cải tiến được ngay cho mình

Nhờ vào trí tuệ tinh anh

Trọn đời đạo hạnh tốt lành thiêng liêng

Bao nhiêu dục vọng dứt liền

Bà La Môn thật xứng tên vô cùng.