Vua Milinda Vấn Đạo - The Debate Of King Milinda

Chương Năm: Đức Phật (Trích Đoạn)

1. -"Bạch Ngài, Ngài và các bậc thầy của Ngài đã từng thấy Đức Phật không?"

-"Thưa Nhà Vua, không."

-"Vậy thì, bạch Ngài Nagasena, không có Đức Phật!"

-"Nhưng Nhà Vua và Vua cha đã từng thấy sông Uha trong Hi Mã Lạp sơn chưa?"

-"Bạch Đại Đức, chưa thấy."

-"Vậy thì vì chưa thấy mà ta nói không có sông Uha, nói thế có đúng chăng?"

-"Ngài Nagasena, Ngài quả thật tài tình trong việc đối đáp."

2. -"Phải chăng Đức Phật không gì so sánh được?"

-"Đúng vậy."

-"Nhưng làm thế nào Ngài biết được nếu Ngài chưa thấy Đức Phật."

-"Giống như những ai chưa bao giờ thấy đại dương có thể biết được đại dương vĩ đại như thế nào vì năm dòng sông lớn chảy vào đại dương mà mức nước đại dương vẫn không dâng lên; cũng như vậy, bần tăng biết được không gì so sánh được với Đức Phật khi nghĩ đến những bậc thầy cao cả mà họ chỉ là đệ tử của Đức Phật."

3. -"Phải chăng những người khác có thể biết được Đức Phật không gì so sánh được?"

-"Quả thật họ có thể biết được."

-"Làm thế nào mà họ biết được?"

-"Thuở xưa lâu lắm, có bậc thầy nổi tiếng về viết lách tên là Tissa Thera. Làm thế nào mà người ta biết về ông ta?"

-"Bằng công trình văn chương ông ta để lại."

-"Thì cũng như vậy, thưa Nhà Vua, người nào đã thấy giáo pháp mà Đức Phật đã giảng dạy có thể biết được Ngài không gì so sánh được."

4. -"Bạch Ngài Nagasena, Ngài đã đạt được chân đế chưa?"

-"Thưa Nhà Vua, chúng tôi là đệ tử của Đức Phật, phải tuân theo những điều Ngài giảng dạy." (Chú giải của bản tiếng Anh: giới điều cho tỳ kheo là không được tiết lộ chứng ngộ nào mình đạt được.)

5. -"Có thể có sự tái sanh chăng nơi mà không có sự di chuyển (sắc danh) nào cả?"

-"Vâng, có thể được, giống như một người mồi một ngọn đèn từ một ngọn đèn khác mà chẳng có gì di động cả từ ngọn đèn này qua ngọn đèn kia; cũng giống như một người học trò có thể học thuộc lòng bài thơ từ người thầy mà bài thơ chẳng di chuyển từ người thầy qua người trò."

6. Và vua Milinda lại hỏi:

-"Phải chăng có một kẻ chứng ngộ?"

-"Chẳng có nếu nói trong nghĩa cứu cánh." (Chú giải của bản tiếng Anh: Có hai mức sự thật; sự thật trong qui ước và sự thật trong tận cùng cứu cánh. Trong nghĩa qui ước, có thể là sai nếu cho rằng một người không hiện hữu; tuy nhiên trong nghĩa cứu cánh điều đó là đúng. Trong thực tế, chỉ có một luồng sắc danh thay đổi liên tục nhưng ta lầm lẫn cho rằng đó là một người thay vì chỉ là một tiến trình.)

7. -"Phải chăng có một thực thể di chuyển từ một thân thể này qua một thân thể khác?"

-"Không có như vậy."

-"Nếu vậy thì thử hỏi có sự thoát khỏi quả của bất thiện nghiệp đã làm hay không?"

-"Có sự thoát khỏi nghiệp quả nếu không tái sanh và không thoát khỏi nghiệp quả nếu sẽ phải tái sanh. Tiến trình sắc và danh này làm những hành nghiệp thiện và bất thiện và do những hành nghiệp đó mà một tiến trình sắc và danh khác tái sanh. Vì thế sắc và danh này không thoát khỏi nghiệp quả."

-"Xin cho một ví dụ."

-"Giả sử một kẻ cắp đã đánh cắp những trái xoài của một người nọ, liệu kẻ cắp đáng bị trừng phạt không?"

-"Dĩ nhiên đáng bị trừng phạt."

-"Tuy nhiên xoài bị đánh cắp không phải là xoài mà người nọ đã trồng xuống; thế thì tại sao kẻ cắp lại đáng bị trừng phạt?"

-"Tại vì những trái xoài bị đánh cắp là do xoài được trồng mà có."

-"Giống như cái tiến trình sắc danh này đã làm những hành nghiệp thiện hay bất thiện, và do những hành nghiệp đó mà một tiến trình danh sắc khác tái sanh. Vì thế cho nên danh sắc này không thoát khỏi quả của nghiệp bất thiện đã làm."

8. -"Khi hành nghiệp đã được làm bởi một tiến trình danh sắc thì chúng ở đâu?"

-"Hành nghiệp luôn theo tiến trình danh sắc đó như cái bóng, không bao giờ rời. Tuy nhiên, ta không thể chỉ vào hành nghiệp mà nói rằng chúng ở đây hay ở đó, cũng như ta không thể chỉ trái trên cây khi mà cây chưa sinh trái."

9. -"Phải chăng người sắp tái sanh biết được là họ sắp tái sanh?"

-"Vâng, người đó có thể biết được, giống như một người nông dân gieo hạt xuống đất và thấy trời mưa nắng đầy đủ thì có thể biết được mùa màng sẽ được sản xuất."

10. -"Phải chăng có một người như là Đức Phật?"

-"Vâng."

-"Phải chăng ta có thể chỉ là Ngài ở đây hay ở đó?"

-"Đức Thế Tôn đã qua đời và chẳng có gì còn lại để tạo nên một người khác. Ngài không được tìm thấy ở đâu cả, như là một ngọn lửa đã tắt thì không thấy đâu nữa. Tuy nhiên, lịch sử về sự hiện hữu của Ngài (Chú giải của bản tiếng Anh: Cùng với sự hiện hữu của nhiều Đức Phật trong tương lai) thì có thể tìm biết được trong kinh tạng mà Ngài đã giảng dạy."

Chapter 5: The Buddha (Excerption)

1. “Have you or your teachers seen the Buddha?”

“No, great king.”

“Then, Nàgasena, there is no Buddha!”

“Have you or your father seen the River Uha - The source of the Ganges - in the Himalayas?”

“No venerable sir.”

“Then would it be right to say there is no river Uha?”

“You are dexterous, Nàgasena, in reply.”

2. “Is the Buddha incomparable?”

“Yes he is.”

“But how can you know if you have never seen him?”

“Just as those who have never seen the ocean can know how great it is because the five great rivers flow into it but thereby it does not rise; so do I know that the Buddha is incomparable when I think of those great teachers, whom I have seen, who are only his disciples.”

3. “How can others know that the Buddha is incomparable?”

“Long ago there was a master of writing named Tissa Thera.

How can people know about him?”

“By his writing.”

“Just so, O king, whosoever that sees the Dhamma taught by Blessed One can know that he is incomparable.”

4. “Have you, Nàgasena, seen what the truth is?”

“We disciples, O king, have to conduct ourselves according to the rules laid down by the Buddha.” - There is a training rule (Pàcittiya No. 8) preventing monks from disclosing any spiritual attainments.

5. “Can there be any rebirth where there is no transmigration?”

“Yes there can, just as a man can light one oil-lamp from another but nothing moves from one lamp to the other; or as a pupil can learn a verse by heart from a teacher but the verse does not transmigrate from teacher to pupil.”

6. Then Milinda asked again, “Is there such a thing as ‘The one who knows’, (vedagu)?”

“Not in the ultimate sense.” - There are two levels of truth; conventional truth and ultimate truth. In the conventional sense it would be wrong to say that a person does not exist; but in the ultimate sense it is right. In reality there is only a continuously changing stream of mind and matter, which we mistake for a person.(Editor’s Note).

7. “Is there any being who transmigrates from this body to another?”

“No there is not.”

“If so, would there not be an escape from the result of evil deeds?”

“Yes there would be an escape if they were not to be reborn but there would not be if they were to be reborn. This mind and body process commits deeds either pure or impure, and because of that kamma another mind and body process is reborn. Therefore this mind and body is not free from its evil deeds.”

“Give me an illustration.”

“If a thief were to steal another man’s mangoes, would he deserve punishment?”

“Indeed he would.”

“But the mangoes he stole were not those that the owner had planted; why should he deserve punishment?”

“Because those that he stole resulted from the others.”

“Just so, O king, this mind and body process commits deeds either pure or impure, and because of that kamma another mind and body process is reborn. Therefore this mind and body is not free from its evil deeds.”

8. “When deeds are committed by one mind and body process, where do they remain?”

“The deeds follow them, O king, like a shadow that never leaves. However, one cannot point them out saying, ‘Those deeds are here or there’, just as the fruits of a tree cannot be pointed out before they are produced.”

9. “Would he who is about to be reborn know it?”

“Yes he would, just as a farmer who puts seed into the ground, seeing it rain well, would know that a crop will be produced.”

10. “Is there such a person as the Buddha?”

“Yes.”

“Can he be pointed out as being here or there?”

“The Blessed One has passed away and nothing remains to form another individual. He cannot be pointed out as being here or there just as the flame of a fire that has gone out cannot be pointed out as being here or there. Yet his historical existence - as well as the existence of more Buddhas in the future - can be known by pointing out the body of the doctrine preached by him.”