Thuở ấy, có một nhóm ba mươi vị tỳ-kheo từ xa đến đảnh-lễ Đức Phật. Duyên may, Tôn-giả Xá-lợi-phất cũng có mặt tại đó, quán thấy đã đến lúc cho ba mươi vị tỳ-kheo chứng-đắc được quả-vị Thánh, A-la-hán. Tôn-giả liền bạch Phật: "Bạch Thế-tôn, thế nào là hai pháp?" Đức Phật đáp: ‘Nầy Xá-lợi-phất, hai pháp đó là Chỉ và Quán." (384)

Người nào cũng nói việc chế-phục một giác-quan riêng-biệt của mình là khó nhứt, chẳng ai đồng-ý với ai. Họ liền đến thỉnh-ý của Đức Phật. Đức Phật bảo: "Nầy chư tỳ-kheo, điều-phục căn nào cũng khó như nhau; nhưng người tu-hành phải đồng thời kềm-giữ cả năm căn, có khắc-phục được cả năm thì mới thoát khỏi vòng tử-sanh Luân-hồi lận-đận." (360)

Trên đường tìm đến vườn Lộc-uyển, Đức Phật gặp một tu-sĩ khổ-hạnh tên là Ưu-ba-ca. Nhìn tướng-mạo trang-nghiêm, dáng đi thanh-thoát của Đức Phật, Ưu-ba-ca rất cảm-phục, mới cất tiếng hỏi: "Chẳng hay Ngài đã theo học vị thầy dạy đạo nào?" Đức Phật liền đáp, Ngài tự tìm lấy con đường giải-thoát, chẳng có thầy nào dạy cả. (353)

Đức Phật từ-tốn nói: ‘Nầy A-nan, đi sang nơi khác, rồi cũng bị nhục-mạ nữa, thì phải làm sao? Chi bằng, cứ giải-quyết vấn-đề khó-khăn ngay tại đây. Cũng như con voi xông-pha tên đạn tứ phía ngoài mặt trận, ta vẫn thản-nhiên kiên-nhẫn hứng chịu các lời nói nhục-mạ kia, từ cửa miệng của bọn người còn thiếu đạo-đức!" (320)

Khê-ma-ca là con nhà giàu-có, gọi cư-sĩ Cấp-cô-độc bằng bác. Dáng-vóc đẹp trai, ăn nói duyên-dáng, nên Khê được nhiều phụ-nữ trong vùng mê-say, do đó Khê đã phạm nhiều lần tội thông-dâm với kẻ đã có chồng. Đã bị bắt quả-tang cả ba lần, nhưng nhà chức-trách nể-nang cư-sĩ Cấp-cô-độc, nên chẳng truy-tố Khê về tội gian-dâm. (310)

Đức Phật bảo: "Nầy chư Tăng, chẳng phải vì việc cứu-độ vừa qua, hay đã thi-triển thần-thông trên sông Hằng, mà nay Như-Lai được sự cúng-dường trọng-thể. Đó thật ra là nhờ trong đời quá-khứ, Như-Lai đã có nhiều công-đức tuy nhỏ nhưng đã đem đến các phước-báu ngày nay." Rồi Đức Phật mới kể lại tiền-kiếp, như sau: (290)

Thuở ấy, có ba nhóm tỳ-kheo đến yết-kiến Phật, để xin đề-tài quán-chiếu mà thực-tập thiền-định. Nhóm thứ nhứt được dạy về Vô-thường, nhóm thứ hai về Khổ và nhóm thứ ba về Vô-ngã. Họ đi vào rừng vắng, tu-tập một thời-gian. Sau đó, nhiều người chẳng thấy có tiến-bộ, trở về trình Phật. (277)

"Nầy chư tỳ-kheo, có nhiều kẻ giữ im-lặng, chỉ vì họ nhút-nhát và ngu-dốt, cũng có kẻ chẳng chịu nói ra để chia-xẻ sự hiểu-biết thâm-sâu của họ với kẻ khác. Như thế, chẳng phải vì im-lặng mà trở thành một bực Mâu-ni. Chỉ xứng danh là bực Mâu-ni, người nào biết im-lặng khi đã hoàn-toàn khắc-phục được mọi điều ác." (269)

ông đã làm cỏ, rải cát, rồi sau đó mới cất trạm nầy, để cúng-dường chư Tăng. Đức Phật khen-ngợi: "Nầy Bà-la-môn, công-đức hành thiện của thí-chủ đã được thực-hiện từng bước một, cũng như bực hiền-trí, ngày nầy qua ngày khác, chuyên-tâm lọc-sạch các bợn-nhơ lậu-hoặc từ từ cho đến khi được hoàn-toàn giải-thoát." (239)

Chư Tăng rất ngạc-nhiên thấy tại sao vị Bà-la-môn và vợ lại tự nhận họ là cha mẹ của Đức Phật, và nay họ được tái-sanh về cõi nào. Đức Phật bảo: "Trong tiền-kiếp, cách đây một ngàn năm trăm đời, ông bà ấy đã có thời làm cha mẹ ta, đã có thời làm chú bác ta. Họ nay chứng được quả-vị A-la-hán rồi, chẳng còn phải tái-sanh nữa, (225)